The postman always rings twice

.

De Standaard

HET BOEK IS BETER DAN DE FILM
The postman always rings twice
donderdag 4 augustus 2005
Kristien Hemmerechts
James M. Cain - Tay Garnett - Bob Rafelson
DRIE voor de prijs van één.

In 1934 schreef de Amerikaan James M. Cain The Postman Always Rings Twice . Tay Garnett verfilmde de korte roman in 1946 met Lana Turner en John Garfield in de hoofdrollen. In 1981 maakte Bob Rafelson met Jack Nicholson en Jessica Lange een nieuwe versie. Die versie staat in het collectieve geheugen gebrand vanwege de keukentafel waarop Nicholson Lange neemt.
Het verhaal: Cora is getrouwd met Nick Papadakis. Samen houden ze een baancafé open, The Twin Oaks. Wanneer Frank Chambers een biertje komt drinken, is hij verloren. Hij wil Cora en Cora wil hem. De geliefden zien slechts één uitweg: Nick vermoorden. De eerste poging mislukt, de tweede slaagt. Na de moord vergiftigt wantrouwen hun liefde. Cora en Frank zijn nu door zonde en door haat aan elkaar geketend. Net wanneer alles toch goed lijkt te komen, slaat het noodlot toe: Frank verliest de controle over het stuur. Cora overleeft het ongeluk niet en Frank wordt ter dood veroordeeld.

Het boek

1. mannen: rechtlijnige wezens. Ze willen eten, drank, seks en vrijheid. Soms ontstaat tussen die verschillende behoeftes een conflict. Zo blijft vrije vogel Frank in Cora's buurt hangen omdat hij door haar betoverd is.
2. vrouwen: onvoorspelbare wezens. Nu eens duivels, dan weer engelachtig; ijzersterk én zwak; zetten mannen aan tot het kwaad, maar inspireren hen ook tot het goede; bron van grote verwarring. Cora gebruikt mannen om haar doel te bereiken. Wanneer ze zwanger blijkt te zijn, kalmeert ze een beetje.
3. seks: heftig, dierlijk, fataal. Cora vraagt aan Frank om haar te bijten. Het bloed spuit in zijn mond. Dan draagt hij haar de trap op.
4. God: schudt zijn hoofd wanneer mensen voor de duivel kiezen. Zij kunnen het niet helpen en Hij kan het ook niet helpen. De duivel klopt altijd eerst bij vrouwen aan. Via hen belaagt hij de man.
5. de titel: wordt niet verklaard; klinkt goed.
6. beoordeling: terecht een klassieker, ondanks het vaak schokkende racisme. Cora noemt haar man ,, a little soft greasy Greek guy with black kinky hair ''. Het laatste wat ze wil is ,, a greasy Greek child' '. Ze is woest wanneer Frank haar vanwege haar zwarte haar voor een Mexicaanse houdt. In 1934 was een Griek in Californië blijkbaar het equivalent van een moslimfundamentalist in Londen vandaag.

De eerste film

1. mannen: vaak laf en zwak (te veel drank, te veel vrouwen), maar uiteindelijk nemen zij de beslissingen en moeten de vrouwen gehoorzamen. De echte macht ligt bij de advocaat en de openbare aanklager.
2. vrouwen: blonde Cora is een ambitieuze, hardwerkende vrouw die iets van haar leven wil maken. Ze heeft daarbij de hulp van mannen nodig, maar helaas willen mannen niet altijd mee. Cora ziet er onder alle omstandigheden kraaknet uit, als de ideale huisvrouw uit jaren vijftig-advertenties voor stofzuigers. Nu eens bindt ze Frank een schort voor, dan weer is hij voor haar letterlijk en figuurlijk een steun. Is ze goed of is ze slecht? Is ze afhankelijk of onafhankelijk? Het blijft onduidelijk. Ze is een vrouw, meer weten we niet met zekerheid.
3. seks: er is sprake van ,, kisses'' , maar die blijven buiten beeld, althans op mijn dvd. De film genoot een succès de scandale omdat Garfield zijn tong zou hebben gebruikt om Turner te kussen. Misschien moet ik voortaan mijn dvd's elders halen. Twee keer gaan de geliefden 's nachts in de oceaan zwemmen. De hoge, woeste golven, waarin ze samen duiken, zijn zonder twijfel een metafoor voor hun passie.
4. God: zorgt ervoor dat gerechtigheid geschiedt. Die wetenschap verzoent Frank met zijn nakende executie.
5. de titel: vlak voor hij naar de gaskamer wordt geleid, zegt Frank dat de postbode altijd twee keer aanbelt en dat je dus niet bang hoeft te zijn dat je hem niet hoort. Frank legt het verband met God (zie 4).
6. beoordeling: maakt vooral een onhandige, stuntelige indruk. De personages dreunen hun tekst op. Grootste probleem is 3: hoe dit verhaal aannemelijk maken in deze seksloze versie? Alle personages hebben Engelse namen gekregen: Nick is niet langer een Griek, maar heet Smith en de advocaat heet niet Katz maar Keats.

De tweede film

Cora's echtgenoot is opnieuw een Griek. ,,In dit land - de USA - zijn er veel kansen, maar er is geen geluk,'' mijmert hij. Nick Papadakis is een goed mens, met bijzonder veel stront in zijn ogen. Daarvan maken Frank en Cora schandelijk misbruik. In deze versie is Frank, eerder dan Cora, de duivel. Hij neemt haar met bruut geweld, wat zij best lekker lijkt te vinden. Maar uiteindelijk is ze het afhankelijke vrouwtje. Haar tranen vertederen hem. ,,Je kunt niet weten wat het is om een vrouw te zijn.'' En: ,,Er is maar één man van wie ik een kind wil en dat ben jij.'' Die woorden temmen wildebras Frank, maar helaas volgt er ook dit keer geen happy end .
Lana Turner komt veel dichter in de buurt van de Cora uit het boek dan Jessica Lange. Zij is duivel én engel, hemel én hel. Ondanks de expliciete sexy scènes is Jessica Lange eenduidiger en braver. De inzet van de tweede verfilming is veel minder hoog: het gaat niet langer om het conflict tussen goed en kwaad, maar tussen goede en slechte seks. De duivel en God zijn naar huis gestuurd en Frank wordt niet meer ter dood veroordeeld. Lossere zeden zijn niet altijd een goede zaak voor de cinema.

JAMES M. CAIN
The Postman Always Rings Twice
1934 (Orion, Londen, 2005)

De films
TAY GARNETT (1946)
BOB RAFELSON (1981)

In deze rubriek leggen we het boek naast de filmversie.