Het populisme van Reynebeau

.

De Standaard
dinsdag 30 september 2008

HET LEVEN VAN DE ZEBRA

Het is niet omdat de beurs in de brand staat, dat uw dappere chroniqueur de stekker eruit trekt en zijn plichten verwaarloost. Omdat hij zich nooit aan beleggingen heeft gewaagd, kan hij nog proberen om het onderscheid te maken tussen de echte problemen van 'de mensen' en de andere, die bijgevolg wat minder echt zijn.
Laten we dus afspreken dat de beurscrisis behoort tot de tweede categorie. Dat gehannes met aandelen speelt zich immers af in de virtuele ruimte. Het is een game. Want beurskoersen staan in geen enkele verhouding tot de reële economie, de welvaart, laat staan het levensgeluk van wie van de economie moet leven, wij allen dus.
De waarde van aandelen zegt in principe niets over de concrete gezondheidstoestand van concrete bedrijven. Wat koersen wel uitdrukken zijn emoties, verwachtingen, ambities, vertrouwen en angst. Wat dat betreft verschilt de beursvloer niet van een gemiddeld N-VA-congres.
En op de beurs willen ze ook allemaal een dikke vis. Wat zeg ik? Ze willen de hele viswinkel, en wel nu en meteen. Want alles draait om het verschil in prijs tussen gekochte en verkochte aandelen, om koerswinst dus. Hebzucht is er de belangrijkste drijfveer, met speculanten als motor. En iedereen doet graag met hen mee, want hun risicogedrag zorgt voor de leuke extraatjes: die ook al buiten elke verhouding staande bonussen voor managers en traders.
Op de beurs zijn de verlichting en de beschaving nog niet doorgedrongen. Daar speelt zich de voorbije weken een darwinistisch vertoon af, waar het onmiddellijke eigenbelang het haalt op elke vorm van solidariteit of maatschappelijke verantwoordelijkheid. De beschaving wil net het tegendeel: het recht van de sterkte overstijgen in naam van menselijkheid, rechtvaardigheid en mededogen.
De manier waarop speculanten - besmuikt 'beurskrachten' genoemd - vermeende zwakke prooien besluipen, aanvallen en op de knieën dwingen, laat zich alleen vergelijken met beelden uit de Afrikaanse savanne, waarop leeuwen de zebra's achterna zitten. Fortis of Dexia zijn nu zulke zebra's - het moet niet elke dag vis zijn.
Als de waarde van een aandeel dan wordt bepaald door de inschatting van wat het kan opleveren, wordt het gezond verstand van wie op de beurs actief is, van groot belang. Maar ook hier laten verlichting en rationaliteit het schrijnend afweten. Op de beurs zweren ze namelijk nog bij bijgeloof, het occulte, zelfs een 'onzichtbare hand'.
Ze nemen lichtzinnig de meest wilde geruchten voor waar aan en laten zich geregeld overvallen door paniek. Nee, dat kunnen niet de meest stabiele of koelbloedige mensen zijn die daar het mooi weer maken. Mietjes zijn het, die, als het fout loopt, komen uithuilen bij vadertje staat. Die wordt dan gechanteerd om de portemonnee boven te halen en het gebroken speelgoed te repareren.
Daar slaat de virtualiteit om in realiteit. Want het is wel echt geld dat de staat naar communistisch recept moet bovenhalen voor zijn risicobelegging. 4,7 miljard euro voor Fortis, ofte een transfer van 470 euro per Belg. En het ziet er niet naar uit dat het daarmee ophoudt.
De Amerikanen zijn er al slechter aan toe. Daar moet de staatskas 700 miljard dollar ophoesten omdat speculanten en lichtzinnige bankiers het helemaal hebben verklooid - voor anderen, niet voor henzelf, integendeel. Dat is 2.333 dollar per Amerikaan.
Het zijn bedragen die stilaan die andere transfers die ons allen zo danig bezighouden in het niets doen verzinken - en nu zijn we helemaal in de 'echte' realiteit beland. Laatst berekende de Nationale Bank namelijk dat elke Vlaming elk jaar duizend euro (eigenlijk 967 euro, maar we zullen niet zeuren) betaalt aan elke Waal. Dat is dan wel een zeer concrete, meer bepaald werkloze Waal.
Dat komt omdat die Vlaming, zoals bekend, rijk is, al is die relatieve rijkdom snel aan het wegsmelten, onder meer als gevolg van de vergrijzing. Nu al betalen de Brusselaars elke Vlaamse gepensioneerde elk jaar 567 euro.
Vroeger deed, volgens de propaganda, elk Vlaams gezin om de vier jaar een kleine middenklasseauto cadeau aan Wallonië. Dat is nu maar een kleine vouwfiets meer. Enfin, met een snelbinder en een stel broekveren bovenop.
Transfers naar de banken en die binnen België hebben niets met elkaar te maken. Maar die laatste gaan wel om de echte levenslijnen die het concrete, maar fragiele sociale web voeden. Met de eerste gaat het om even fragiele zebra's die niet zo snel konden rennen als de leeuwen.

Marc Reynebeau is redacteur van deze krant
.